NGS - Kapsamlı Kromozom Taraması
NGS (Kromozomal Tarama)
Embriyoların rahme yerleştirilmeden önce genetik ve kromozomal olarak incelenmesine PGT denir. İnceleme için biyopsi embriyonik gelişimin 3 farklı aşamasında yapılabilir. Tercihen oositten polar cisim, bölünme dönemi embriyosundan blastomer veya beşinci güne ulaşmış blastokistlerden trofektoderm hücrelerinin genetik analizi yapıldıktan sonra sağlıklı bir embriyo anneye transfer edilebilir.
Özellikle ileri anne yaşlarında (38 yaş ve üzeri) kromozomal anormallikler nedeniyle gebelik gelişmemekte veya gebelik düşükle sonlanabilmektedir. Ayrıca çocuklarına genetik bir hastalık bulaştırma riski yüksek olan çiftlerde gebeliğin sağlıklı olup olmadığını belirlemek için prenatal tanı yöntemleri kullanılabilmektedir. Ne yazık ki birçok çift sağlıklı çocuk sahibi olana kadar defalarca gebelik sonlandırmanın psikolojik, fiziksel ve maddi yükünü taşımak zorunda kalmaktadır. Maliyet hesaplamaları açısından PGT ile sağlıklı bir bebek sahibi olmak, hem anöploidi (kromozomal bozukluk) hem de tek gen hastalıkları taraması yapıldığında hasta bir çocuk sahibi olmaktan daha avantajlıdır.
Yeni Nesil Dizileme (NGS)
PGT için kullanılan mikroarray teknolojisi veya dizi CGH, tüm genom boyunca dağılmış yaklaşık 4000 genetik işaretleyiciye bağlanarak embriyolardaki tüm kromozomları inceleyebilmektedir. Bununla birlikte, normal olduğu bilinen iki DNA ile karşılaştırarak dolaylı olarak tespit edebilir. Yeni nesil dizileme (NGS) tekniğinde, her numunedeki DNA amplifikasyonu (DNA çoğaltma) enzimatik olarak milyonlarca parçaya ayrıştırılır. Birkaç adımdan sonra, bu DNA parçalarının dizileri okunur ve embriyo başına toplam okuma sayısı belirlenir. NGS yöntemi, aCGH yöntemine göre daha hassas ve doğru bir inceleme sağladığı ve embriyolarda %20 gibi düşük bir oranda mozaizm tespit edebildiği için daha avantajlıdır.
Farklı kromozomal yapıya sahip iki veya daha fazla hücre popülasyonu içeren embriyolara mozaik embriyo denir. Mozaik embriyoların implantasyon ve gebelik oranlarında azalma, genetik anomalilerde artış ve olumsuz gebelik sonuçları ile ilişkili olduğu bilinmektedir. aCGH teknolojisinin mozaikliği sadece %50 oranında tespit edebilmesi NGS teknolojisine kıyasla bir dezavantaj olarak kabul edilmekte olup, NGS'ye duyarlı olarak bildirilen mozaiklik oranı ile çiftlere gebelik şansları hakkında daha doğru ve gerçekçi bilgi vermek mümkündür.
Kapsamlı Kromozomal Tarama (CCS)
CCS en sağlıklı embriyonun bulunmasını sağlar. Aynı zamanda, gebelik şansınızı artırmak için çok sayıda embriyo transfer etmenize gerek kalmaz, böylece çoğul gebelik riskini ortadan kaldırır. Ayrıca başarılı implantasyon şansını artırır ve gereksiz embriyo transferini önler. Anne rahmine tutunamayan embriyonun anlaşılmasıyla o embriyonun transferi engellenir, gereksiz tedavilerin önüne geçilir ve anne adayının beklentisinin psikolojik sorunlara yol açmasına izin verilmez. Öte yandan düşük riskini de önemli ölçüde azaltıyor.
Array-Comparative Genomic Hybridization (a-CGH)
Sınırlı sayıda kromozomun incelendiği FISH yöntemine alternatif olan karşılaştırmalı genomik hibridizasyon (CGH) embriyolardaki tüm kromozomların incelenmesini mümkün kılmıştır. Ancak tekniğin önemli bir dezavantajı sürecin uzun olmasıdır. Bu nedenle biyopsi sonrası embriyolar vitrifikasyon ile dondurularak saklanmaktadır. Vitrifikasyon başarılı bir dondurma-çözme yöntemi olduğundan ve laboratuvarın artan tecrübesi ile özellikle 5. ve 6. gün blastokistlerinde mümkün olan tüm işlemler başarı ile yapılabilmektedir.
FISH (Floresan İn Situ Hibridizasyon) nedir?
Geçmişte FISH tekniği anöploidi (sayısal kromozomal bozukluklar) ve translokasyonların (yapısal kromozomal bozukluklar) belirlenmesinde yaygın olarak kullanılmıştır. Biyopsi sonucunda embriyo hücrelerinin kromozomlarına floresan problar tutturulur ve bu hücrelerden elde edilen sinyaller mikroskopla incelenerek kromozom sayıları hakkında bilgi edinilir. 8,13,14,15,16,17,18,19,20,21,22, X ve Y kromozomlarından oluşan ve spontan abortuslarda en sık görülen kromozomal anomalilerin saptanmasına dayanan paneller kullanılmakta, bu panel ile embriyolarda oluşabilecek ve gebelik düşüklerine neden olabilecek kromozomal anomalilerin büyük çoğunluğu saptanabilmektedir. Dezavantajı ise bu yöntemle incelenebilen kromozom sayısının sınırlı olmasıdır. Ayrıca FISH yönteminde kromozom sinyallerinin olası yanlış teşhisi de bu yöntemin bir diğer dezavantajıdır. Bu nedenle, bu yöntem şu anda sadece translokasyon taşıyıcı çiftlerde, yeni nesil dizileme, NGS veya dizi yönteminin uygun olmadığı durumlarda kullanılmaktadır.